BẢO TOÀN NGUYÊN TỐ


I. Cơ sở phương pháp:


Dựa vào định luật bảo toàn khối lượng: Trong phản ứng hóa học
thông thường các nguyên tố hóa học được bảo toàn.. nói cách khác số nguyên tử
các nguyên tố trước và sau phản ứng được bảo toàn => số mol nguyên tử các
nguyên tố trước và sau phản ứng bằng nhau


Ví dụ khi cho các chất tác dụng với nhau
tạo sản phẩm ta luôn có


2 HCl --> 1 H₂O


1 H₂SO₄
--> 1 H₂O


Hoặc khi ta khử oxit sắt theo các quá
trình sau :



Fe₂O₃ --> Fe₃O₄ -->
FeO --> Fe


Ở đây bảo toàn nguyên tử nguyên tố sắt ta
chỉ quan tâm đến trạng thái đầu và trạng thái cuối nếu có 1 mol Fe₂O₃
--> 2 mol Fe


II. Bài tập có lời giải:


Bài 1. Cho
a gam CuO tác dụng với dung dịch H₂SO₄ loãng, dư thu được
200 g dung dịch CuSO₄ 16%. Giá trị của a là:


A.
14g B. 15g C. 16g D.
17g





Hướng dẫn giải:


Theo bảo toàn nguyên tố ta có :


1 mol CuO --> 1 mol CuSO₄



n_CuO = n _CuSO4 = 200.16/100.160 = 0,2 mol



a = 0,2.80 = 16 (g) Chọn đáp án C





Bài 2. Đốt cháy hoàn toàn 6 gam FeS₂ trong oxi được a
gam SO₂. Oxi hóa hoàn toàn a gam SO₂ được b gam SO₃.
Cho b gam SO₃
tác dụng với NaOH dư được c gam Na₂SO₄. Cho c gam Na₂SO₄
tác dụng hết với dung dịch Ba(OH)₂ dư thì thu được d gam kết tủa.
Giá trị của d là


A. 23,3 gam B. 21,3 gam C. 20,3 gam D. 24,3 gam





Hướng dẫn giải:


Các quá trình xảy ra:



FeS₂ --> SO₂ --> SO₃ --> Na₂SO₄
--> BaSO₄


Áp dụng bảo toàn nguyên tố đối với nguyên
tố lưu huỳnh ta có:



1 mol FeS₂ --> 2 mol BaSO₄


=> n _BaSO4 = 2n _FeS2 =
2.6/120 = 0,1mol


d = 0,1.233 = 23,3 (g) . Chọn đáp án A





Bài 3. Hòa
tan hoàn toàn hỗn hợp (X) gồm 0,12 mol FeS₂ và a mol Cu₂S
trongg dung dịch HNO₃ vừa đủ . Sau phản ứng thu được dung dịch chỉ
chứa hai muối sunfat và một sản phẩm khử duy nhất NO. Giá trị của a là:


A. 0,04 B. 0,075 C. 0,12 D. 0,06


( Trích đề thi tuyển sinh đại học khối A năm
2007)


Hướng dẫn giải:


Ta có sơ đồ :
FeS₂ Fe₂(SO₄)₃


Cu₂S CuSO₄





Theo bảo toàn nguyên tố sắt:



n _Fe2(SO4)3 = 1/2n _FeS2 =
0,12/2 = 0,06(mol)


Theo bảo toàn nguyên tố đồng;



n _CuSO4 = 2n _Cu2S
= 2a mol


Theo bảo toàn nguyên tố lưu huỳnh:



n_S = 0,12.2 + a = 0,06.3 + 2a => a = 0,06 mol


Chon đáp án D.





Bài 4. Đốt cháy
hoàn toàn 22,4 gam bột sắt trong oxi dư. Chất rắn thu được cho tác dụng hết với
dung dịch HCl được dung dịch dung A. Cho dung dịch NaOH vào dung dịch A, kết
tủa thu được đem nung trong không khí thì thu được Fe₂O₃.
Khối lượng
Fe₂O₃ thu được là:


A. 32 gam B. 32 gam C. 32 gam D. 32 gam





Hướng dẫn giải:


Ta chỉ cần quan tâm đến trạng thái đầu và
trạng thái cuối


2Fe --> Fe₂O₃




=> n _Fe2O3 = 1/2 n_Fe = 22,4/2.56 = 0,2 mol



m _Fe2O3 = 0,2 . 160 = 32 (gam)


Chọn đáp án A





Bài 5. Cho hỗn hợp
gồm 0,1 mol Ag₂O và 0,2 mol Cu tác dụng hết với dung dịch HNO₃
loãng, dư. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được muối khan A. Nung A đến khối
lượng không đổi thu được m gam chất rắn B. Giá trị của m là


A. 35,6 gam B. 37,6 gam C. 37
gam
D. 40,6 gam





Hướng dẫn giải:


Sơ đồ phản ứng:



Ag₂O à AgNO₃ à Ag



Cu à Cu(NO₃)₂ à CuO


Theo bảo toàn nguyên tố :



n_Ag = 2n_Ag2O = 0,2 mol



n_CuO = n_Cu
= 0,2 mol


Vậy m = 0,2.108 + 0,2.80 = 37,6 ( gam )


Chọn đáp án B





Bài
6. Cho hỗn hợp A gồm x mol Al
và 0,2 mol Al₂O₃ tác dụng với dung dịch NaOH dư, thu được
dung dịch B. Dẫn khí CO₂ vào dung dịch B thu được kết tủa Y. Lọc
thấy kết tủa Y và nung đến khối lượng không đổi được 40,8 gam chất rắn. Giá trị
của x là:


A. 0,3
B. 0.5 C. 0.4 D. 0,7





Hướng dẫn giải:


Sơ đồ:








Theo bảo toàn nguyên tố :


2Al à Al₂O₃


Al₂O₃ à Al₂O₃


=> n_Al2O3
= 0,2 + x/2 = 40,8/102


x = 0,4 mol


Chọn đáp án C





Bài
7. Cho hỗn hợp
muối CaCO₃, NaHCO₃
tác dụng hết với dung dịch HCl. Khí sinh ra được dẫn vào dung dịch
Ba(OH)₂ dư thì thu được19,7 gam kết tủa. Số mol hỗn hợp muối ban đầu
là:



A. 0,1 mol B.
0,05 mol C. 0,15 mol D. 0,075 mol





Hướng dẫn giải:


Sơ đồ phản ứng:





Theo bảo toàn nguyên tố:



n_CaCO3 + n_NaHCO3
= n_BaCO3 = 19,7/197 = 0,1 mol


Chọn đáp án A





Bài
8. Hỗn hợp chất
rắn A gồm 0,1 mol Fe₂O₃ và 0,1 mol Fe₃O₄.
Hoà tan hoàn toàn A bằng dung dịch HCl dư, thu được dung dịch B. Cho NaOH dư
vào dung dịch B, thu được kết tủa C. Lọc lấy kết tủa, rửa sạch rồi đem nung
trong không khí đến khối lượng không đổi thu được m gam chất rắn D. Giá trị của
m là


A. 45 gam B. 40 gam C. 47 gam D. 42 gam





Hướng dẫn giải:


Sơ đồ phản ứng:


Theo bảo toàn nguyên tố sắt ta có :


n _Fe2O3 = n _{Fe2O3 đầu} + 3/2n _Fe3O4
= 0,1 + 1,5.0,1 = 0,25 mol


m =
0,25. 160 = 40 gam


Chọn đáp án B





Bài
9.Cho Fe, Zn tác dụng hết với dung dịch HNO₃, sau phản ứng chỉ
thu được dung dịch A (chỉ chứa 2 muối) và hỗn hợp khí G gồm ( 0,2 mol N₂,
0,4 mol NO, 0,4 mol NO₂, 0,6 mol N₂O). Số mol HNO₃
tham gia phản ứng là


A. 10,8 mol B. 5,4 mol C. 1,8 mol D.
3,6 mol





Hướng dẫn giải:


Sơ đồ phản ứng:





Theo bảo toàn electron ta có:



Fe --> Fe³⁺ + 3e



x 3x


Zn
--> Zn²⁺ + 2e



y 2y


2N⁺⁵ + 10e --> N₂


2 0,2


N⁺⁵ + 3e --> N⁺²


1,2
0,4


N⁺⁵ + 1e --> N⁺⁴


0,4 0,4


2N⁺⁵ + 8e --> N₂O



4,8 0,6


=> 3x + 2y = 8,4


Theo bảo toàn nguyên tố nitơ ta có


n _HNO3
= 3n_Fe + 2n_Zn + 2n_N2 + n_NO + n_NO2
+ 2n_N2O = 3x + 2y + 0,4 + 0,4 + 0,4 + 1,2


= 10,8 mol .Chọn đáp án A





III. Bài
tập tự giải:


Câu 1: Từ 176 gam FeS có thể điều chế được
bao nhiêu gam H₂SO₄? (Biết hiệu suất 100%)


A.196 gam B.186 gam C.176 gam D.156 gam


Câu 2. Cho 12 lít hỗn hợp gồm SO₂ và N₂
(đktC) đi qua NaOH tạo ra 4,17 gam Na₂SO₃ và 12 gam NaHSO₃.
Thành phần % theo thể tích của SO₂ trong hỗn hợp
là



A. 0,35 mol B. 0,15 mol C.0,20mol D.0,15mol



Câu 3. Hoà tan hết hỗn hợp A: 0,1 mol Zn, 0,2 mol Ag, 0,3 mol Fe trong dung
dịch HNO₃ thu được dung dịch B không chứa NH₄NO₃
và thu được hỗn hợp khí G( 0,01 mol N₂,
0,03 mol NO₂). Vậy số mol HNO₃ cần cho phản ứng là:



A. 1,35 mol B. 1,30 mol C.1,25mol D.1,15mol



Câu 4. Khử hoàn toàn m gam hỗn hợp gồm Fe,
FeO, Fe₂O₃, Fe₃O₄ cần dùng V lít
khí CO (đktc) thì thu được 5,6 lít khí CO₂ (đktc). Giá trị của V là


A. 4,6 lít B. 3,6 lít C. 9,6 lít D. 5,6 lít


Câu 5. Khử hoàn toàn m gam hỗn hợp gồm Fe,
FeO, Fe₂O₃, Fe₃O₄ cần dùng V
lít hỗn hợp khí CO (đktc) thì thu được
khí CO₂. Hấp thụ hoàn toàn
lượng khí CO₂ trong dung dịch Ca(OH)₂ dư thì thu được 25
gam kết tủa. Giá trị của V là


A. 8,6 lít B. 3,6 lít C. 9,6 lít D. 5,6 lít


Câu 6. Cho hỗn hợp A (Ag, Cu, Fe) tác dụng hết với dung dịch HNO₃
thu được hỗn hợp khí G(NO, NO₂, N₂), thấy khối lượng nước
tăng lên 3,6 gam. Số mol HNO₃ phản ứng là



A.
0,40 mol B. 0,15 mol C.0,20mol D.0,15mol



Câu 7. Đốt cháy không hoàn toàn một lượng Fe,
đã dùng hết 2,24 lít khí O₂ (đktc), thu được hỗn hợp chất rắn X gồm
các oxit sắt và sắt dư. Khử hoàn toàn hỗn hợp X bằng CO dư thì thu được V lít
khí A, dẫn khí A vào bình nước vôi trong dư, thì thu được m gam kết tủa. Giá
trị của m là


A. 21 gam
B. 20 gam C. 22 gam D. 25 gam


Câu 8. Hòa tan hết hỗn hợp A: 0,1 mol Zn, 0,2 mol Ag, 0,3 mol Fe trong dung
dịch HNO₃ thu được dung dịch B không chứa NH₄NO₃
và thu được hỗn hợp khí G( 0,01 mol N₂,
0,03 mol NO₂). Vậy
số mol HNO₃ cần cho phản ứng là:



A. 1,35
mol B. 1,30 mol C.1,25mol D.1,15mol



Câu 9. Cho hỗn hợp
A (Ag, Cu, Fe) tác dụng hết với dung dịch HNO₃ thu được hỗn
hợp khí G(NO, NO₂, N₂), thấy khối lượng nước tăng lên 1,8
gam. Số mol HNO₃ phản
ứng là



A. 0,35
mol B. 0,15 mol C.0,20mol D.0,15mol



Câu 10. Cho 0,1 mol FeO tác dụng hoàn toàn
với dung dịch chứa HNO₃ dư cô cạn dung dịch thu được bao nhiêu gam
muối khan ?


A. 8g B.
16g C. 24,2g D. 18g


Câu 11. Cho
38,4 gam Cu tác dụng hết với dung dịch
HNO₃ dư, thu được dung dịch A và 1 khí NO duy nhất. Cho dung dịch A
tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nhẹ,
không thấy khí thoát ra. Thể tích khí NO (đktc) thoát ra là


A.
4,48 lít B. 2,24lít C. 3,36lít D. 8,96lít

1A		3A	4D	5D	6A	7B	8A	9C	10C
11D

Câu 1.
Cho
100 ml dung dịch FeSO₄ 0,2 M phản ứng với dung dịch NaOH dư. Sau
phản ứng, lọc kết tủa và nung trong không khí đến khối lượng không đổi thì thu
được m gam chất rắn. Giá trị của m là:


Câu 2.
Cho 1 mol hỗn hợp gồm NaCl, Na₂CO₃ tác dụng hết
với dung dịch HCl. Khí thoát ra sau phản ứng dẫn vào dung dịch Ca(OH)₂
dư thì khối lượng kết tủa thu được là 50 gam. Tỉ lệ mol hai muối trong hỗn hợp
ban đầu là:


Câu 3.
Dẫn khí clo vào dung dịch NaBr và NaI đến khi phản ứng xảy ra hoàn toàn
thì thu được 1,17 gam NaCl. Xác định số mol hỗn hợp NaBr, NaI có trong dung
dịch ban đầu.


Câu 4. Nung m (g) hỗn hợp X gồm 2 muối carbonat
trung tính của 2 kim loại A và B đều có hóa trị 2. Sau một thời gian thu được
3,36 lit CO₂ (đkc) còn lại hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tác dụng hết
với dung dịch HCl dư rồi cho khí thoát ra hấp thụ hoàn toàn bởi dung dịch
Ca(OH)₂ dư thu được 15g kết tủa. Phần dung dịch cô cạn thu 32,5g hỗn
hợp muối khan. Tính m?


Đáp số: m = 29,2(g)





Câu 5.
Khử hoàn toàn 20,6 gam hỗn hợp gồm Fe, FeO, Fe₂O₃ cần
dùng 2,24 lít khí CO (đkc). Khối lượng Fe thu được sau phản ứng là


ĐS: 19 gam





Câu 6.
Cho 16,6 gam hỗn hợp gồm (Al, Fe) theo tỉ lệ
mol 1: 1 tác dụng hết với dung dịch HNO₃ dư thu được dung dịchA và
hỗn hợp khí (N_2­, NO, NO­₂, N₂O). Cho dung
dịch A tác dụng với dung dịch NaOH dư, đun nhẹ,
không thấy khí thoát ra. Cô cạn dung dịch A thu được khối lượng muối
khan là:


A.
91,0 g B. 53,8g C. 78,4 g D. 61,6 g


Câu 7.
Cho
m gam hỗn hợp gồm (Zn, Cu) tác dụng hết với dung dịch HNO₃ dư thu
được dung dịchA và hỗn hợp khí (N_2­, NO, NO­₂, N₂O).
Thấy khối lượng nước có trong dung dịch tăng lên 3,6 gam. Cho dung dịch A tác
dụng với dung dịch NaOH dư, đun nhẹ,
không thấy khí thoát ra. Số mol HNO₃ đã tham gia phản ứng là:


A.
2,0 mol B. 1,0 mol C. 0,2 mol D. 0,4 mol


Câu 8.
Cho
m gam hỗn hợp X gồm (Zn, Fe) tác dụng hết với dung dịch HNO₃ dư thu
được dung dịchA và hỗn hợp khí (NO, NO­₂). Cho dung dịch A tác dụng
với dung dịch NaOH dư, thu được chất rắn B, nung chất rắn B trong chân không
đến khối lượng không đổi được 32 gam chất rắn C. Khối lượng của Fe trong hỗn
hợp X là


A. 5,6 gam B. 11,2 gam
C. 3,8 gam D.
22,4 gam


Câu 9.
Cho m gam Cu tác dụng hết với dung dịch HNO₃
thu được dung dịch A và khí NO duy nhất thoát ra. Đem cô cạn dung dịch A và
nung đến khối lượng không đổi thì thu được 16 gam một chất rắn. Giá trị của m
là


A. 37,6 B. 12,8 C.
19,6 D.
6,4


Câu 10.
Cho 28,8 gam FeO tác dụng với dung dịch HNO₃
thu được dung dịch A (chỉ chứa 1 muối) và khí NO. Lấy dung dịch A tác dụng hết
với NaOH dư, thu được kết tủa, nung kết tủa đến khối lượng không đổi thí thu
được m gam chất rắn. Giá trị m là


A. 32 B. 64 C.
21,4 D. 18,0


Câu 11.
Cho 32 gam Fe₂O₃ tác dụng
với dung dịch HNO₃. Lấy toàn bộ sản phẩm sau phản ứng cho tác dụng
hết với NaOH dư, thu được kết tủa, nung kết tủa đến khối lượng không đổi thí
thu được m gam chất rắn. Giá trị m là


A. 11,2 B. 64 C.
32 D. 18,0


Câu 12.
Cho 0,2 mol FeO tác dụng hoàn toàn với dung dịch
chứa HNO₃ dư cô cạn dung dịch thu được bao nhiêu gam muối khan ?


A. 16g B.
32g C.
48,4g D. 36g


Câu 13.
Cho 5,76 gam Cu tan trong 160 ml dung dịch HNO₃
1M. Sau khi phản ứng xảy ra xong, chỉ thu được 1 muối và một khí NO. Tiếp tục cho vào dung dịch
phản ứng lượng dư H₂SO₄ lại giải phóng tiếp khí V lít khí
NO (đktc). Giá trị của V là


A. 0,448 B. 0,896 C.
0,224 D. 0,336


Câu 14.
Cho hỗn hợp Al, Fe vào dung dịch HNO₃loãng dư thu
được 13,44 lít NO (điều kiện tiêu chuẩn). Số mol axit đã phản ứng là :


A. 2,4 mol B. 4,8 mol C.
0,6 mol D. 1,2 mol


Câu 15.
Hoà tan 6,08(g) hỗn hợp bột kim loại Fe và Cu
trong dung dịch HNO₃ loãng dư thu được 1,792(l) khí NO duy nhất (đktc) . Thành phần
% mỗi kim loại trong hỗn hợp là:


A.
36,8 % và 63,2 % B.
38,6% và 61,4%


C.
37,8% và 62,2% D.
35,5% và 64,5%


Câu 16.
Cho m gam nhôm tác dụng với dung dịch HNO₃
loãng dư, sau phản ứng thu được 1,344 lít khí N₂ duy nhất ở điều
kiện tiêu chuẩn. Giá trị của m là


A. 16,2. B.
1,62. C. 5,4. D. 8,1.


Câu 17.
Hòa tan hoàn toàn 44 gam hỗn hợp gồm Al và Fe
bằng dung dịch HNO₃ loãng, dư thì thu được 26,88 lít khí NO duy nhất
ở điều kiện tiêu chuẩn. Khối lượng của Al trong hỗn hợp là


A. 21,6 gam. B. 10,8 gam. C.
16,2 gam. D. 27,0 gam.


Câu 18. Cho hỗn hợp A gồm 3 kim loại X, Y, Z có
hóa trị lần lượt là 3, 2, 1 và tỉ lệ mol
lần lượt 1:2:3. Trong đó số mol của X là
x(mol). Hòa tan hoàn toàn A bằng dung dịch
có chứa y(g)HNO₃ (lấy dư
25% so với lượng phản ứng) sau phản ứng thu được dung dịch B không chứa NH₄NO₃ và V
lit hỗn hợp khí G (đkc) gồm NO₂ và NO.


Lập biểu thức tính y theo x và v.



Câu 19. Nung m (g) hỗn hợp X gồm 2 muối carbonat
trung tính của 2 kim loại A và B đều có hóa trị 2. Sau một thời gian thu được
3,36 lit CO₂ (đkc) còn lại hỗn hợp chất rắn Y. Cho Y tác dụng hết
với dung dịch HCl dư, thì thu được dung dịchC và khí D. Phần dung dịch C cô cạn thu 32,5g hỗn hợp muối khan. Cho khí D
thoát ra hấp thụ hoàn toàn bởi dung dịch Ca(OH)₂ dư thu được 15g kết
tủa. Tính m.


Đáp số: m = 29,2(g)


Câu 20. Đun nóng 0,1 mol este no, đơn chức E với
30 ml dung dịch 20% (d= 1,20 g/ml) của một hidroxit kim loại kiềm M . Sau khi
kết thúc phản ứng xà phòng hóa, cô cạn dung dịch thì thu được chất rắn A và
4,6g rượu B, biết rượu B bị oxi hoá bởi CuO thành sản phẩm có khả năng tham gia
phản ứng tráng gương. Đốt cháy chất rắn A thì thu được 9,54g muối cacbonat và
8,26g hỗn hợp CO₂ và hơi H₂O.


Viết các phương trình phản ứng dạng tổng
quát.


Xác định tên kim loại kiềm M.


Tìm công thức phân tử của este E.


Đáp số: M : Na


CTCT E : CH₃–COO–CH₂–CH₃


Câu 21. Cho một luồng CO đi qua ống sứ đựng 0,04
mol hỗn hợp A gồm FeO và Fe₂O₃ đốt nóng. Sau khi kết thúc
thí nghiệm ta thu được chất rắn B gồm 4 chất nặng 4,784g. Khí đi ra khỏi ống sứ
cho hấp thu vào dung dịch Ba(OH)₂ dư thì thu được 9,062g kết tủa.
Mặt khác hoà tan chất rắn B bằng dung dịch HCl dư thấy thoát ra 0,6272 lit
hidro (đktc).


Tính % khối lượng các oxit trong A.


Tính % khối lượng các chất trong B , biết rằng trong B số mol sắt
từ oxit bằng 1/3 tổng số mol của Fe (II) và Fe(III) oxit.


Đáp số


% FeO = . 100% = 13,04%


% Fe₂O₃
= 100% - 13,04% = 86,96%





Câu 22.
Đốt cháy hoàn toàn 3g một mẩu
than chì chỉ có tạp chất S, khí thu được cho hấp thụ hoàn toàn bởi 0,5 lit dung dịch NaOH 1,5M thu được dung
dịch A chứa 2 muối và NaOH dư.


Cho khí clo tác dụng hết
với A, sau khi phản ứng xong thu được dung
dịch B . Cho dung dịch B tác dụng với BaCl₂ dư thu được a g kết tủa
gồm BaCO₃ và BaSO₄ , nếu hòa tan lượng kết tủa này trong
HCl dư còn lại 3,495g chất không tan.


Tính % khối lượng C và S trong mẩu than và tính giá trị của a.


Tính nồng độ các ion trong dung dịch A.


Đáp số: %C = = 84%, %S = 16%, Khối
lượng a = 44,865g


Câu 23.
(TSĐH – 2007 – Khối A): Hoà tan hoàn
toàn hh gồm 0,12 mol FeS₂ và a mol Cu₂S vào axit HNO₃
(vừa đủ), thu được dung dịch X (chỉ chứa hai muối sunfat) và khí duy nhất
NO(sản phẩm khử duy nhất). Giá trị của a là:


A. 0,04 B.
0,075 C. 0,12 D. 0,06

cái này cho vào file word hay pdf sẽ tiện hơn đó bạn.
P/s: like vì bài viết có ích.